Izwe eliseningizimu-mpumalanga ye-Afrika iMalawi selimemezele ukufakwa kanye nokusebenza kweziteshi zesimo sezulu ezithuthukisiwe eziyi-10-in-1 ezweni lonke. Lolu hlelo luhlose ukuthuthukisa amandla ezwe kwezolimo, ukuqapha isimo sezulu kanye nokuxwayisa ngezinhlekelele, kanye nokuhlinzeka ngosizo oluqinile lwezobuchwepheshe lokubhekana nokuguquguquka kwesimo sezulu kanye nokuqinisekisa ukutholakala kokudla.
IMalawi, izwe lapho ezolimo ziyinsika enkulu yomnotho, ibhekene nezinselelo ezinkulu zokuguquka kwesimo sezulu. Ukuze kulungiselelwe kangcono izimo zesimo sezulu esibi kakhulu, kwandiswe ukukhiqiza kwezolimo kanye nokuqinisa amandla okuxwayisa ngezinhlekelele, uhulumeni waseMalawi, ngokubambisana ne-International Meteorological Organization kanye nenani lezinkampani zobuchwepheshe, uqalise iphrojekthi yokufaka nokusebenzisa iziteshi zesimo sezulu ezingu-10 ku-1 ezweni lonke.
Siyini isiteshi sezulu esingu-10 koku-1?
Isiteshi sesimo sezulu esingu-10 koku-1 siyimishini ethuthukisiwe ehlanganisa imisebenzi ehlukahlukene yokuqapha isimo sezulu futhi ingakala kanyekanye le mibandela yesimo sezulu eyi-10 elandelayo: izinga lokushisa, umswakama, umfutho womoya, isivinini somoya, isiqondiso somoya, imvula, imisebe yelanga, umswakama womhlabathi, izinga lokushisa lomhlabathi, ukuhwamuka.
Lesi siteshi sesimo sezulu esinemisebenzi eminingi asikwazi nje ukuhlinzeka ngemininingwane ephelele yesimo sezulu, kodwa futhi sinezinzuzo zokunemba okuphezulu, ukudluliswa kwesikhathi sangempela nokulawula kude.
Iphrojekthi yokufakwa kwesiteshi sezulu saseMalawi isekelwa yi-International Meteorological Organisation kanye nenani lezinkampani zobuchwepheshe. Imishini yesiteshi sesimo sezulu ihlinzekwa abakhiqizi bemishini yesimo sezulu abadumile emhlabeni wonke, futhi umsebenzi wokufaka kanye nokugunyazwa uqedwa ngochwepheshe basekhaya kanye nochwepheshe bamazwe ngamazwe.
Umholi walolu hlelo wathi: “Ukufakwa kwesiteshi sesimo sezulu i-10-in-1 kuzonikeza imininingwane yesimo sezulu enembe kakhudlwana nephelele eMalawi.
Isicelo kanye nenzuzo
1. Ukuthuthukiswa kwezolimo
I-Malawi iyizwe lezolimo, elikhiqiza umkhiqizo wezolimo ongaphezu kwama-30% we-GDP. Idatha efana nomswakama wenhlabathi, izinga lokushisa kanye nemvula ehlinzekwa iziteshi zesimo sezulu izosiza abalimi ukwenza izinqumo ezingcono zokunisela nokuvundisa futhi bathuthukise isivuno nekhwalithi yezitshalo.
Isibonelo, uma kufika inkathi yemvula, abalimi bangahlela isikhathi sokutshala ngokunengqondo ngokwedatha yemvula esiteshini sezulu. Ngenkathi eyomile, izinhlelo zokunisela zingathuthukiswa ngokusekelwe kudatha yomswakama womhlabathi. Lezi zinyathelo zizothuthukisa ngempumelelo ukusetshenziswa kwamanzi futhi zinciphise ukulahleka kwezitshalo.
2. Isixwayiso senhlekelele
IMalawi ivamise ukukhungathwa yizinhlekelele zemvelo njengezikhukhula nesomiso. Isiteshi sesimo sezulu esingu-10-1 singakwazi ukuqapha ukuguqulwa kwamapharamitha wesimo sezulu ngesikhathi sangempela futhi sinikeze ukusekelwa kwedatha okufika ngesikhathi nokunembayo kwesixwayiso senhlekelele.
Isibonelo, iziteshi zesimo sezulu zinganikeza isixwayiso kusenesikhathi ngezingozi zezikhukhula ngaphambi kwezimvula ezinkulu, zisize ohulumeni nezinhlangano zezenhlalakahle ukwenza amalungiselelo aphuthumayo. Ngenkathi eyomile, izinguquko zomswakama wenhlabathi zingabhekwa, izixwayiso zesomiso zingakhishwa ngesikhathi, futhi abalimi bangaqondiswa ukuthatha izinyathelo zokulondoloza amanzi.
3. Ucwaningo lwesayensi
Idatha yesikhathi eside yesimo sezulu eqoqwe yisiteshi izohlinzeka ngolwazi olubalulekile lwezifundo zokuguquguquka kwesimo sezulu eMalawi. Idatha izosiza ososayensi baqonde kangcono umthelela wokushintsha kwesimo sezulu ku-ecosystem yendawo futhi inikeze isisekelo sesayensi sokusungula amasu okuphendula.
Uhulumeni waseMalawi uthe uzoqhubeka nokwandisa ukusabalala kweziteshi zesimo sezulu esikhathini esizayo, futhi uqinise ukubambisana nezinhlangano zamazwe ngamazwe kanye nezinkampani zobuchwepheshe ukuze kuthuthukiswe ukuqapha isimo sezulu kanye namandla okuxwayisa izinhlekelele kusenesikhathi. Ngaso leso sikhathi, uhulumeni uzogqugquzela ukusetshenziswa kwedatha yesimo sezulu kwezolimo, ezokudoba, ezamahlathi kanye neminye imikhakha ukuze kuthuthukiswe intuthuko esimeme yomnotho wezwe.
“Umklamo wesiteshi sezulu eMalawi uyisibonelo esiphumelelayo, futhi sithemba ukuthi amazwe amaningi angafunda kulokhu okuhlangenwe nakho ukuze athuthukise amakhono awo okuqapha isimo sezulu kanye nezixwayiso zezinhlekelele futhi abe nengxenye ekulweni nokushintsha kwesimo sezulu emhlabeni wonke,” kusho ummeleli we-International Meteorological Organization.
Ukufakwa nokusetshenziswa kweziteshi zesimo sezulu eziyi-10-in-1 eMalawi kuphawula igxathu elibalulekile eliya phambili ekuqapheni isimo sezulu kanye nesixwayiso sezinhlekelele ezweni. Njengoba ubuchwepheshe buqhubeka nokuthuthuka futhi busetshenziswa kakhulu, lezi ziteshi zizohlinzeka ngokusekela okuqinile ekuthuthukisweni kwezolimo eMalawi, ukulawulwa kwezinhlekelele kanye nocwaningo lwesayensi ukusiza izwe lifinyelele Izinjongo Zokuthuthukiswa Okusimeme.
Isikhathi sokuthumela: Feb-06-2025